انواع فراوری سنگ ساختمانی + انواع پرداخت سنگ

به ندرت یک معمار از سنگ خام برای سازه خود استفاده می‌کند؛ زیرا تولیدکنندگان می‌توانند با فرآوری سنگ، ویژگی‌های ظاهری سنگ را تغییر دهند. روش‌های متفاوتی برای فرآوری سنگ وجود دارد و هر یک برای کاربرد خاصی مناسب هستند. در ایران کانتر ابتدا شما را با 10 نوع فرآوری موجود در جهان آشنا می‌کنیم، سپس بهترین فرآوری را با در نظر گرفتن کاربردهای متفاوت معرفی می‌کنیم و در آخر در مورد روش تقویت سنگ در کارخانه صحبت خواهیم کرد.

انواع فرآوری سنگ

در ادامه با تکنیک‌هایی برای فرآوری یا فینیش (Finish) سنگ آشنا می‌شوید، هریک از این تکنیک‌ها ظاهر متفاوتی به سنگ می‌بخشند. ممکن است سنگ در نتیجه این فرآوری‌ها نرم و لطیف شود یا ظاهر زبر به خود بگیرد. تکنیک‌های فرآوری به شرح زیر هستند:

• فرآوری طبیعی (Natural)؛
• فرآوری اسکر اچ (Scratch)؛
• فرآوری براش (Brushed)؛
• فرآوری آتشی (Flame)؛
• فرآوری تیشه‌ای (Bush-Hammered)؛
• فرآوری هوند (Honed)؛
• فرآوری پولیش (Polished)؛
• فرآوری چرمی (Leather)؛
• فرآوری شستشو با اسید (Acid-Washed)؛
• فرآوری تامبل (Tumbled)؛
• فرآوری با اره (Sawn).

اگر نیاز هست که درباره فراوری سنگ بیشتر مطالعه کنید مقاله فراوری سنگ چیست؟ را مطالعه کنید، ما در ادامه انواع فراوری سنگ را جداگانه بررسی می‌کنیم:

فرآوری طبیعی (Natural):

آن دسته از معمارانی که به دنبال استفاده از مواد اولیه طبیعی هستند از این تکنیک استقبال می‌کنند. برای تهیه سنگ با فرآوری طبیعی تولیدکننده پس از استخراج، سنگ را در اندازه مطلوب برش داده و بدون هرگونه اقدامی به خریدار تحویل می‌دهد.

در این حالت ظاهر سنگ اصیل و دست‌نخورده باقی می‌ماند.

فرآوری اسکر اچ (Scratch):

فرآوری یا پرداخت اسکراچ (scratch) به فرآوری سنگ‌های طبیعی گفته می‌شود که در آن با استفاده از ابزارهای تخصصی، روی سنگ حکاکی شده و شیارهایی در راستای هم ایجاد می‌شود. در این شیوه نمای سنگ حالت راه راه خواهد داشت که روی تناژ رنگ و جلوه ظاهری آن تاثیر قابل توجهی دارد. برای مطالعه بیشتر راجب این فراوری به مقاله اسکراچ سنگ چیست؟ مراجعه کنید.

فرآوری براش (Brushed):

هدف از اجرای فرآوری براش، ایجاد ظاهر روستیک، قدیمی یا روستایی در سنگ است. در این تکنیک سطح سنگ به وسیله دستگاه‌هایی که مجهز به برس‌هایی از جنس استیل یا نایلون هستند با فشار بالا سابیده می‌شود. سطح سنگ پس از این فرآوری نرم و شبیه به پارچه می‌شود.

لمس این سنگ خوشایند و ظاهر آن مواج است. سنگی که به این شیوه فرآوری شود در برابر خط و خش مقاوم است و رنگ طبیعی سنگ نیز پس از فرآوری براش بیشتر خودنمایی می‌کند. این فرآوری بیشتر برای مرمریت‌ها، سنگ‌های آهکی و ماسه سنگ‌ها به کار گرفته می‌شود.

فرآوری آتشی (Flame):

در فرآوری آتشی (Flame) یا ترمال (Thermal) شعله مستقیم با زاویه 45 درجه به سطح سنگ دمیده می‌شود. دمای شعله تا 250 درجه سانتی‌گراد نیز می‌رسد و کریستال‌های موجود در سنگ به واسطه شوک حرارتی می‌ترکند؛ سپس تولیدکننده بلافاصله سنگ را سرد می‌کند. این واکنش در سنگ‌هایی مانند گرانیت‌ها محسوس‌تر است؛ زیرا مواد معدنی موجود در گرانیت خاصیت انبساطی بیشتری دارند.

سنگی که به این شیوه فرآوری می‌شود ظاهر متخلخل، ناصاف، زبری دارد و رنگ‌ آن مات می‌شود. به همین دلیل فرآوری آتشی به خوبی می‌تواند نواقص موجود در سطح سنگ را پنهان کند و غالبا منجر به تغییر رنگ نمی‌شود؛ اما سنگ‌هایی با رنگ زرد در نتیجه اکسیداسیون در این فرآیند به قرمز یا نارنجی تغییر رنگ می‌دهند. سنگ‌هایی که کریستال‌های بیشتری دارند مانند گرانیت و سنگ‌های آهکی با این روش فرآوری می‌شوند.

فرآوری تیشه‌ای (Bush-Hammered):

در این فرآوری سطح سنگ به صورت دستی یا ماشینی تیشه کاری می‌شود. معمولا در کارخانه‌ها برای این منظور از دستگاه‌هایی استفاده می‌شود که دارای لقمه‌های الماسی هستند. این لقمه‌ها به صورت دورانی یا چکشی روی سنگ به حرکت درآمده و سطح زبری را روی سنگ ایجاد می‌کنند.

در این روش ظاهر سنگ طبیعی به نظر می‌رسد؛ زیرا نتیجه نهایی صاف و یکدست نیست. معمولا لقمه‌های الماسی موجود در دستگاه بوش همر حفره‌هایی با عمق 1 تا 3 میلی‌متر روی سنگ ایجاد می‌کنند. اندازه‌ حفره‌ها در این فرآوری یکسان نیست. برای این فرآوری از اسلب‌هایی با ضخامت بیشتر استفاده می‌شود؛ زیرا فشار بیشتری به سنگ وارد می‌شود. معمولا در این روش برای جلوگیری از شکستگی، لبه‌های سنگ فرآوری نمی‌شوند.

فرآوری هوند (Honed):

فرآوری هوند سطح سنگ را ناصاف می‌کند؛ رنگ و بافت سنگ در این فرآوری نمایان شده ولی سنگ شفاف و صیقلی نیست و نور را منعکس نمی‌کند. سنگ هوند در برابر خط و خش نیز مقاوم است. در این روش سنگ در دستگاه ساب قرار گرفته و قبل از آنکه سنگ کاملا صیقلی شود، فرآوری متوقف می‌شود.

این شیوه معمولا روی سنگ‌های آهکی اجرا می‌شود. سطح سنگ در این تکنیک نرم، مات تا کمی شفاف خواهد بود. البته تولیدکنندگان می‌تواند با همین تکنیک سنگ براقی نیز آماده کند؛ برای این منظور کافی است سنگ مدت بیشتری در دستگاه باقی بماند. فرآوری هوند برای حمام و سرویس بهداشتی بسیار مناسب است، برای مطالعه سنگ برای حمام و سرویس بهداشتی کلیک کنید.

فرآوری پولیش (Polished):

تنها تفاوت این فرآوری با فرآوری هوند در این است که در فرآوری پولیش، سنگ تا زمانی که کاملا صیقلی، براق و شیشه‌ای شود ساب می‌خورد. توجه داشته باشید که میزان سختی و ساب‌پذیری سنگ‌ها روی اجرای این تکنیک تاثیرگذار است، اگر نیاز دارید که راجب ساب زنی سنگ اطلاعات بیشتری کسب کنید حتما مقاله ساب زدن سنگ چیست؟ را مطالعه کنید. به عنوان مثال سنگ «شبه گرانیت فیروزه‌ای» ساب‌پذیری پایینی دارد و حتی بهترین کارخانه‌ها نیز نمی‌توانند این سنگ را کاملا پولیش کرده و صیقلی کنند. این تکنیک معمولا روی مرمریت‌ها اجرا می‌شود؛ اما می‌توان آن را روی دیگر سنگ‌ها نیز پیاده کرد. مقدار صیقلی شدن سنگ به تخصص و هنر تولیدکننده بستگی دارد و دستگاهی برای سنجش میزان صیقل خوردن سنگ وجود ندارد.

میزان تخلخل سنگی که به این شیوه فرآوری می‌شود، کمتر است و مقاومت سنگ افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر از آنجایی که سطح سنگ پولیش، کامل صیقلی است، هرگونه خط و خشی به سادگی نمایان می‌شود و البته قابل ترمیم است.

فرآوری چرمی (Leather):

در فرآوری چرمی سطح سنگ با برس‌های متفاوت ساب زده می‌شود. در این روش خلل و فرج‌های سنگ پوشانده شده و رنگ سنگ به خوبی نمایان می‌شود. بافت و ظاهر سطح سنگی که با فرآوری چرمی آماده می‌شود شبیه به چرم است. سطح سنگ نرم و لمس آن خوشایند است.

تمیز کردن و نگهداری از سنگ چرمی ساده است. این تکنیک بیشتر برای گرانیت‌ها و مرمریت‌ها به کار گرفته می‌شود؛ اما دیگر سنگ‌ها را نیز می‌توان چرمی کرد.

فرآوری شستشو با اسید (Acid-Washed):

در این نوع فرآوری از اسید برای تمیز کردن سنگ طبیعی و تغییر ظاهر آن استفاده می‌شود. نوع اسید و مدت زمان تماس آن با سنگ، نتیجه نهایی را تغییر می‌دهد. از این شیوه از فرآوری می‌توان حتی برای بعد از نصب سنگ نیز استفاده کرد. معمولا این فرآوری برای سنگ‌هایی مانند مرمرها و مرمریت‌ها که مقاومت بالایی در برابر اسید ندارد استفاده می‌شود.

فرآوری تامبل (Tumbled):

در فرآوری تامبل از آب، سنگ‌ریزه و شن برای ایجاد یک سطح ناصاف استفاده می‌شود و سنگ تامبل ظاهر قدیمی و آنتیکی پیدا می‌کند. این سنگ‌ها ظاهر نرمی دارند و گچی و گرد و غبار گرفته به نظر می‌رسند. البته همواره می‌توان با استفاده از اپوکسی که در بخش‌های بعدی به بررسی آن خواهیم پرداخت، ظاهر سنگ را شفاف کرد.

اجرای این تکنیک روی تمام سنگ‌ها امکان‌پذیر نیست، سنگ موردنظر باید ساب‌پذیر بوده و مقاومت بالایی داشته باشد. زیرا سنگ در این پروسه روی سنگ‌ریزه، شن و آب غلت خورده و بارها بالا و پایین می‌شود. ممکن است این فرآیند 3 تا 5 هفته به طول بی‌انجامد.

فرآوری با اره (Sawn):

این شیوه از فرآوری در واقع سطح سنگ را هدف قرار نمی‌دهد. در این روش از اره الماس استفاده می‌شود و یک لایه از سنگ بریده می‌شود. به این ترتیب ظاهر سنگ یکدست و صاف می‌شود.

در واقع در این روش از دستگاه اره برای برش سنگ در اندازه‌های متفاوت مانند اسلب استفاده می‌شود.

کاربرد هر فرآوری سنگ

هر فرآوری برای کاربرد خاصی مناسب است؛ هرچند شما می‌توانید با توجه سلیقه شخصی و طراحی فضا فرآوری‌های متفاوتی را نیز به کار بگیرید. در ادامه برخی از کاربردهای مطلوب برای هر یک از فرآوری‌ها درج می‌کنیم:

• فرآوری طبیعی: برای سنگ‌فرش و محوطه‌سازی مناسب است.
• فرآوری آتشی: برای سنگ‌هایی که قرار است در خارج از بنا کار شوند مناسب است؛ مانند محوطه‌سازی، پیاده‌رو و پله‌های خارج از بنا.
• فرآوری تیشه: برای فضاهای با ترافیک بالا مانند کف، پله و پارکینگ مناسب است. سنگی که به این شیوه فرآوری می‌شود، لیز و صیقلی نیست.
• فرآوری هوند: برای کنار استخر، بک اسپلش آشپزخانه، کانترتاپ، وان حمام، سرویس بهداشتی و کف مناسب است.
• فرآوری پولیش: برای صفحه روی میز ناهارخوری، کانترتاپ و دیوارها و المان‌های تزئینی مناسب است؛ اما برای کف و فضاهای خارجی توصیه نمی‌شود.
• فرآوری چرمی: برای دیوارهای داخلی، میز ناهارخوری و عسلی، کانترتاپ‌ها و سرویس بهداشتی مناسب است.
• فرآوری شست‌وشو با اسید: در مواردی استفاده می‌شود که به سطح صیقلی و صاف نیاز است.
• فرآوری تامبل: برای محل‌های مرطوبی مانند فضای اطراف دوش و وان، سرویس بهداشتی و بک اسپلش آشپزخانه مناسب است.
• فرآوری با اره: برای تهیه اسلب، سنگ فرش، پله، محوطه سازی و پارکینگ مناسب است.

تقویت سنگ

در کارخانه‌ها سنگ پس از تمیز شدن با دستگاه اره، قله‌بر یا سیم برش به قطعات مورد نظر بریده می‌شود. در ادامه فرایندهایی که روی سنگ انجام می‌شود را مشاهده می‌کنید:

1. پیش ساب؛
2. فرآوری؛
3. اپوکسی؛
4. توری؛
5. ابزار لبه.

هر یک از این مراحل را در ادامه شرح خواهیم داد:

پیش ساب:

در ادامه و قبل از هر نوع فرآوری، سنگ پیش‌ساب می‌خورد تا گردوغبار و آلودگی‌های ناشی از برش از سنگ زدوده شود.

در واقع پیش سال اولین مرحله ای است که برای تقویت سنگ لازم است.

فرآوری:

در مرحله بعدی سنگ به یکی از روش‌هایی که در این مقاله به بررسی آنها پرداختیم فرآوری می‌شود. توجه داشته باشید که تولیدکننده می‌توانند از دو تکنیک برای فرآوری سنگ استفاده کند. به عنوان مثال ممکن است سنگ نهایی هوند و چرمی، براش یا آتشی و چرمی باشد. در این صورت سنگ ویژگی‌های هر دو فرآوری را خواهد داشت.

این نکته را به یاد داشته باشید که کیفیت قله (ابزاری که برای فرآوری سنگ به کار برده می‌شود) روی نتیجه نهایی تاثیرگذار است. کشورهای متفاوتی قله تولید می‌کنند، در بازار ایران بهترین قله متعلق به کشور ایتالیاست که هنگام کار با سنگ، آن را نمی‌سوزاند و از براقیت سنگ نمی‌کاهد. درحالی که قله‌های ایرانی سطح سنگ را سوزانده و رنگ آن را تغییر می‌دهند.

اپوکسی:

در مرحله بعدی کارخانه از اپوکسی برای تقویت سنگ استفاده می‌کند. اپوکسی چیست؟ اپوکسی مایعی بی‌رنگ و شفاف است که در ترکیب با هاردنر (ماده‌ای که باعث افزایش مقاومت و سفتی می‌شود) سفت می‌شود. تولیدکنندگان ابتدا سنگ را گرم کرده و بعد اپوکسی را روی سنگ می‌ریزند. اپوکسی در تمام خلل و فرج و ترک‌های احتمالی سنگ جریان پیدا کرده و آنها را می‌پوشاند و بر مقاومت سنگ می‌افزاید.

کیفیت اپوکسی روی نتیجه نهایی به شدت تاثیرگذار است. اپوکسی با کیفیت با گذر زمان تغییر رنگ نمی‌دهد و شفاف باقی ‌می‌ماند؛ اما اپوکسی بی‌کیفیت با گذر زمان زرد می‌شود.

توری:

در مرحله بعدی تولیدکنندگان در پشت سنگ از ترکیب توری و اپوکسی استفاده می‌کنند. توری از فایبرگلاس تهیه شده و با گرم‌های متفاوتی در بازار موجود است. ترکیب توری و اپوکسی در پشت سنگ علاوه بر افزایش مقاومت بر امنیت پروژه نیز می‌افزاید؛ چراکه در صورتی که لبه سنگ در حین نصب بشکند، توری از سقوط آن جلوگیری خواهد کرد.

توری با گرم‌های متفاوت در موارد خاصی به کار برده می‌شود:

• توری‌های 75 گرمی برای سنگ‌های تزئینی مناسب است.
• توری‌های 110 گرمی برای تقویت سنگ با اپوکسی در پشت سنگ کار می‌شوند.
• توری‌های 125 گرمی برای سنگ نما مناسب هستند.
• توری 145 گرمی نیز برای افزایش چسبندگی سنگ نمای مرمر و گرانیت به کار برده می‌شود.

ابزار لبه:

پس از فرآوری و اپوکسی در آخرین مرحله لبه‌های سنگ ابزار می‌خوردند. ابزار لبه سنگ به طور طبیعی تیز و خطرناک است. ابزار زدن لبه سنگ، آنها را نرم می‌کند.

ابزارهای متفاوتی برای این منظور به کار برده می‌شود و ابزار کلاسیک و نئو کلاسیک تنها دو نمونه از ابزارهای لبه سنگ هستند.

آنچه که از مقاله فرآوری سنگ آموختیم:

سنگ در کارخانه به روش‌های متفاوتی فرآوری می‌شود. فرآوری ظاهر و بافت سنگ را تغییر می‌دهد و در موارد خصوصیات ظاهری سنگ را نمایان می‌کند. فرآوری با در نظر گرفتن نوع سنگ، میزان ساب‌پذیری، سختی سنگ و البته کاربرد سنگ انتخاب می‌شود. با مطالعه این مقاله با انواع فرآوری سنگ‌ آشنا شده‌اید و می‌توانید ضمن تماس با کارشناسان ایران کانتر در مورد انتخاب بهترین فرآوری برای پروژه خود اطلاعات بیشتری به دست بیاورید.