آیا سنگ گرانیت سرطان زاست؟ + آیا سنگ گرانیت رادیواکتیو دارد؟

آیا گرانیت رادیواکتیو دارد و با انتشار گاز رادون احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد؟ آیا باید نگران استفاده از سنگ گرانیت در پروژه ساختمانی خود باشید؟ این روزها بحث انتشار رادیواکتیو سنگ گرانیت بسیار داغ شده است. در ایران کانتر تصمیم گرفتیم با تهیه این مقاله یک بار برای همیشه پاسخ تمام سوالات شما را در مورد خطرات احتمالی گرانیت بدهیم. در پایان این مقاله متوجه می‌شوید که آیا این خطرات قابل کنترل هستند و اینکه تا چه حد حقیقت دارند.

آیا سنگ گرانیت سرطان زاست؟

سنگ گرانیت رادیو اکتیویته است و گاز رادون که سرطان زاست منتشر می‌کند؛ اما مقدار انتشار رادیو اکتیو در محدوده خطر قرار ندارد که یعنی سنگ گرانیت سرطان زا نیست. به گفته سازمان حفاظت محیط زیست ایالت متحده معمولاً میزان انتشار گاز رادون از سنگ گرانیت خطرناک نیست. البته باید این نکته را به یاد داشته باشید که مقدار اورانیوم در انواع سنگ متفاوت است و حتی ممکن است مقدار اورانیوم در دو اسلب گرانیت نیز متفاوت باشد. این سازمان برای اندازه‌گیری مقدار مجاز گاز رادون در محیط‌های مسکونی از معیاری به نام پیکو کوری بر لیتر (picocuries per liter ) که به صورت اختصاری به این شکل pCi/L نوشته می‌شود استفاده می‌کند. انتشار گاز رادون در بازه ۲ pCi/L تا ۴ pCi/L بی‌خطر تلقی می‌شود.

سنگ گرانیت چیست؟

سنگ گرانیت یا سنگ خارا نوعی سنگ آذرین است که از سرد شدن ماگمای آتشفشانی در لایه‌های درونی زمین تشکیل می‌شود. حال که متوجه شدید سنگ گرانیت چیست؟ باید بدانید این سنگ به خاطر داشتن دانه‌های متوسط و درشت معروف است و سنگ بسیار مقاومی به شمار می‌رود. گرانیت مقاومت فشاری، سایشی، فرسایشی، حرارتی و اسیدی بسیار بالایی دارد و به همین دلیل یکی از بهترین انتخاب‌ها برای نمای ساختمان، کف، دیوار، پله، کانتر تاپ، سرویس بهداشتی وغیره است. به دلیل مقاومت گرانیت شما می‌توانید آن را برای هر نوع کاربردی در نظر بگیرید.

نکته: انتشار رادون از خاک و سنگریزه‌هایی که زیر سازه‌ها قرار دارد، به مراتب خطرناک‌تر از میزان انتشار رادون از گرانیت است.

رادون چیست؟

رادون (Radon) نوعی گاز سنگین، سمی، بی‌رنگ و بی‌بو است که از فروپاشی رادیوم و اورانیوم به وجود می‌آید. نکته‌ای که کمتر به آن پرداخته می‌شود این است که گاز رادون نیمه عمر کوتاهی دارد و پس از 3.8 روز از بین می‌رود. این گاز از فروپاشی رادیوم حاصل می‌شود. رادیوم به خودی خود محصول فروپاشی توریم و اورانیوم است. این مواد به طور طبیعی در پوسته زمین وجود دارند و این یعنی این مواد رادیواکتیو در محیط زیست و در سنگ و خاک وجود دارد.

با این وجود برای کاهش خطرات احتمالی استفاده از این سنگ در اتاق‌های تصویربرداری مراکز درمانی منع شد زیرا ممکن است پرتاب اشعه‌های آزمایشگاهی منجر به تشدید امواج رادیواکتیو سنگ شود. البته استفاده از گرانیت برای اتاق پذیرش یا سالن انتظار و ساخت کانترتاپ کلینیک‌ها مانعی ندارد.

خطرات رادون

استنشاق این گاز برای انسان مضر است و می‌تواند منجر به ابتلا به سرطان ریه شود. استنشاق گاز رادون پس از استنشاق دود سیگار، دومین دلیل ابتلا به سرطان شمار می‌رود و سالانه منجر به مرگ بیش از ده‌ها هزار آمریکایی می‌شود. گاز رادون بسیار متراکم است و معمولا در پایین‌ترین سطح خانه قرار می‌گیرد. معمولا رادون در زیرزمین‌ها غلظت بالاتری دارد.

با توجه به توضیحات درج شده، گاز رادون در تمام محیط‌ها وجود دارد؛ اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که گاز رادون در محیط بسته منتشر شود و غلظت آن افزایش پیدا کند. سازمان حفاظت محیط زیست ایالت متحده یا (Environmental Protection Agency (EPA پیشنهاد می‌کند صرف نظر از اینکه در خانه از کانتر تاپ گرانیت استفاده شده یا نه باید تست رادون در تمام ساختمان‌های مسکونی انجام شود. در صورت شناسایی زودهنگام رادون می‌توان با راهکارهایی از شدت انتشار آن کاسته و سلامت ساکنان را تامین کرد.

رادیواکتیو در محیط زیست

این نکته را به یاد داشته باشید که به صورت طبیعی در خاک رس، آجرهای ساختمانی، مرمریت‌ها و گاز طبیعی نیز گاز رادون وجود دارد، در واقع اگر نگران انتشار گاز رادون هستید، عوامل نگران کننده‌تری در محیط زندگی وجود دارند که بسیار خطرناک‌تر از گرانیت هستند. میزان تشعشع رادیو اکتیو سنگ گرانیت در یک بازه زمانی بسیار طولانی به بازه خطرناک می‌رسد و بخش زیادی از گاز رادون نیز توسط سیستم تهویه از فضا خارج می‌شود. مقادیر کمی اشعه بتا و گاما نیز از سنگ گرانیت متصاعد می‌شود؛ اما میزان تشعشعات با کمی فاصله گرفتن از گرانیت به شدت کاهش پیدا می‌کند. برای اطمینان از سلامت ساکنین می‌توانید قبل از تهیه سنگ گرانیت میزان رادیو اکتیویته آن را اندازه‌گیری کنید. به عبارت ساده تر بسیار بعید است که تشعشع رادیو اکتیو و سنگ گرانیت میزان تشعشعاتی که به صورت طبیعی در محیط وجود دارد را به آستانه خطرناک برساند.

میزان رادیواکتیویته در سنگ گرانیت

قبل از هر چیز باید بدانید که میزان رادیواکتیویته بودن سنگ گرانیت با توجه به محل قرارگیری معدن، خصوصیات جغرافیایی منطقه و دیگر عوامل زیست محیطی و شیمیایی تعیین می‌شود. پایان نامه‌ای که روی موضوع میزان رادیواکتیویته طبیعی سنگ‌های گرانیت شهر اصفهان انجام شده است این نتیجه را به دست می‌دهد که سنگ گرانیت بیرجند در مقایسه با سنگ گرانیت نهبندان، نطنز، بروجرد و زاهدان کمترین میزان انتشار رادیو اکتیو را دارد (منبع پایان نامه: http://elib.mui.ac.ir/site/catalogue/101616). در این بررسی سنگ گرانیت چینی نیز در کنار سنگ‌های ایرانی ارزیابی شده و شخص شد که میزان تشعشع سنگ‌های گرانیت چینی و نهبندان از دیگر نمونه‌ها بالاتر است. اما بالاتر بودن به معنای خطرناک بودن نیست.

اندازه گیری و تعیین آستانه خطر برای رادیواکتیو

شما می‌توانید پیش از تهیه سنگ گرانیت برای اطمینان از سلامت ساکنین میزان رادیواکتیو سنگ را با استفاده از دستگاه‌های مخصوص اندازه‌گیری کنید. حتی اگر از گرانیت در ساختمان شما استفاده نشده است نیز بهتر است این کیت‌ها را تهیه کنید و از میزان رادیواکتیو موجود در محیط ساختمان اطمینان حاصل کنید. معمولا این دستگاه‌ها با در نظر گرفتن معیاری که از سوی سازمان EPA تعیین شده است میزان مضر بودن یا نبودن سنگ را مشخص می‌کنند. البته دستیابی به نتیجه درست مستلزم دانش و تنظیمات خاصی است و این کار باید توسط یک متخصص انجام شود.

جالب است بدانید که در حالت کلی میزان رادیو اکتیو موجود در مکان‌های مسکونی به دلیل وجود اورانیوم در خاک زیر ساختمان در حدود ۲ pCi/L است. این نکته را به خاطر داشته باشید که به گفته سازمان EPA، اطلاعات موجود برای صدور یک حکم قطعی در مورد رادیواکتیویته بود گرانیت کافی نیست.

چطور متوجه شویم که آیا سنگ گرانیت سرطان زاست یا خیر؟

اگر در ساختمان شما از گرانیت استفاده شده است می‌توانید با متخصصان تماس بگیرید یا کیت‌های ارزیابی گاز رادون (Alert RD1 Radon Gas Test Kit) را تهیه کنید. هزینه تهیه این کیت‌ها در مقایسه با استفاده از خدمات آزمایشگاهی پایین‌تر است. شما می‌توانید در کوتاه مدت از این کیت‌ها برای تشخیص میزان گاز رادون فضا استفاده کنید. در کنار این کیت شما می‌توانید از دستگاه‌های دیواری ارزیابی گاز رادون نیز استفاده کنید.

راهکارهای کاهش رادیواکتیویته در سنگ گرانیت

این نکته را به خاطر داشته باشید که حتی اگر آزمایشات نشان دهند که گرانیتی که در ساختمان شما به کار رفته میزان قابل‌توجهی گاز رادون منتشر می‌کند نیز این بدان معنا نیست که باید سنگ گرانیت را از ساختمان حذف کنید. راهکارهای متعددی برای کاهش رادیواکتیویته احتمالی سنگ گرانیت وجود دارد:

• تهویه مطبوع؛
• پوشش سنگ؛
• تست دوره‌ای؛
• انتخاب سنگ با رادیواکتیو کمتر.

هر یک از این راهکارها را شرح خواهیم داد:

تهویه مطبوع:

قبل از هر چیز بهتر است برای تمام ساختمان‌ها صرف نظر از وجود گرانیت، یک سیستم تهویه پیشرفته تهیه کنید. به این ترتیب حتی در صورت وجود گاز رادون، غلظت این گاز به آستانه خطر نمی‌رسد.

پوشش سنگ:

اگر نگران انتشار احتمالی رادیواکتیو هستید، می‌توانید از روش‌های پوشش‌دهی مانند رزین و عایق برای ایجاد یک لایه محافظ روی سنگ استفاده کنید و میزان تشعشعات احتمالی را کاهش دهید. به یاد داشته باشید که این پوشش‌ها به طور کامل مانع از انتشار گاز رادون نمی‌شوند.

اما از آنجایی که رطوبت به واپاشی رادیوم و آزاد سازی گاز رادون کمک می‌کند، رزین و نانو می‌تواند از تماس مستقیم سنگ با رطوبت جلوگیری کرده و احتمال انتشار رادون را به حداقل برساند.

تست دوره‌ ای:

توصیه می‌شود حتی پس از کاهش میزان غلظت گاز رادون در محیط در فواصل زمانی مشخص تست رادیو اکتیو را در ساختمان انجام دهید؛ زیرا همواره ممکن است گاز رادون به طور مستقیم یا غیرمستقیم و تحت تاثیر رطوبت، آب‌های زیرزمینی، شکاف‌های موجود در ساختمان، خاک بستر ساختمان و غیره وارد سازه شود.

انتخاب سنگ با رادیواکتیو کمتر:

اگر حتی با انجام آزمایش‌ها و اطمینان از پایین بودن سطح رادیواکتیو گرانیت همچنان نگران انتشار گاز رادون هستید، می‌توانید از سنگ گرانیت برای فضاهای باز استفاده کنید و از نمونه‌های کربنات مانند چینی، مرمریت، تراورتن و مرمر برای فضاهای داخلی استفاده کنید. اما اگر شما نیز شیفته قدرت و مقاومت بالای گرانیت شده‌اید، بهتر است به سراغ گرانیت‌هایی بروید که کمترین میزان غلظت رادیواکتیو را دارند.

رابطه میان رنگ و میزان انتشار رادون گرانیت

تاکنون مطالعات وسیعی در خصوص رابطه میان رنگ و میزان انتشار رادون گرانیت انجام نشده است و نمی‌توان با قطعیت در این مورد اظهار نظر کرد. تنها یک مطالعه در برزیل انجام شده که نشان می‌دهد سنگ‌های گرانیتی که رگه‌های بزرگ‌تری دارند حاوی اورانیوم بیشتری هستند. اما نباید فراموش کنید که اورانیومی که در لایه‌های درونی سنگ گرانیت وجود دارد خطرناک نیست، اورانیومی که در سطح گرانیت قرار دارد می‌تواند منجر به انتشار گاز رادون شود.

آنچه از مقاله آیا سنگ گرانیت سرطان زاست آموختیم:

در مقاله آیا گرانیت رادیواکتیو دارد در مورد وجود رادیوم، اورانیوم و توریوم و انتشار گاز رادون از سنگ گرانیت صحبت کردیم و دریافتیم که گرانیت درست مانند هر مصالحی که از دل زمین به دست می‌آید حاوی مقادیری اورانیوم است که می‌تواند بی‌خطر باشد. برای اطمینان از میزان انتشار گاز رادون از سنگ گرانیت یا دیگر مصالح ساختمانی باید تست رادون انجام دهید. از سوی دیگر همواره می‌توانید با ایجاد تهویه مناسب از افزایش غلظت گاز رادون در محیط‌های بسته جلوگیری کنید. اگر همچنان نگران انتشار رادیواکتیو هستید پوشش‌هایی مانند نانو و رزین را برای به حداقل رساندن میزان تشعشعات در نظر بگیرید. از طرفی شما همواره می‌توانید از گرانیت برای فضای خارجی استفاده کنید؛ اما هیچ سنگی در مقاومت به پای گرانیت نمی‌رسد، پس بهتر است با انجام تست اولیه، از گرانیت‌های بی‌خطر ایرانی برای تکمیل پروژه خود استفاده کنید.

سوالات متدوال آیا سنگ گرانیت سرطان زاست

در این قسمت به 2 سوال که بیشترین تعداد پرسش را راجب آیا سنگ گرانیت سرطان زاست؟ داشته اند، پاسخ خواهیم داد.

آیا سنگ گرانیت رادیواکتیو دارد؟

سنگ گرانیت مقدار کمی رادیواکتیو است ولی این مقدار کم باعث بروز سرطان نمی‌شود و فقط نباید به دلیل مقدار کم وجود رادیواکتیو از سنگ گرانیت در محیط های درمانی استفاده کرد.

آیا سنگ اورانیوم خطرناک است؟

سنگ اورانیوم به دلیل وجود رادیو اکتیو بودن یک سنگی است که توصیه می‌شود از آن استفاده نکنید.